-Konu: Karar verme ve üst biliş süreçlerinin nöral temellerinin olay-ilişkili potansiyel yöntemi kullanılarak karşılaştırılması (TÜBİTAK 1001 destek programı ile desteklenmektedir)
Karar verme ve üst biliş süreçlerinin nöral temellerinin farklı olup olmadığı ya da karar sürecinin hangi aşamasında üst bilişsel değerlendirmelerle ilgili nöral yapıların devreye girdiğine ilişkin soru halen güncelliğini korumaktadır. Önerilen projede iki temel ve önemli soruya cevap aranmaktadır. İlk soru, üst-biliş ve karar verme süreçlerinin nöral temelleri arasında fark olup olmadığıdır. Bununla ilgili projenin birinci özgün değeri: Güncel ve önemli bir temel bilimsel soruyu incelemek, bu incelemede özel tasarlanmış görevler ve farklı analiz yöntemlerini kullanacak olmasıdır. Projenin ana savlarından biri, bu iki bilişsel sürecin nöral temelleri arasındaki benzerlik ya da farklılığın araştırılmasında karar sırasındaki belirsizlik düzeyinin belirleyici olacağı yönündedir. Buradan hareketle projenin ikinci sorusu, karar belirsizliğinin üst-biliş ve karar verme süreçleri arasındaki ilişkide etkisi olup olmadığıdır. Buradan hareketle çalışmanın ikinci özgün değeri, literatürde ilk kez karar verme ve üst biliş arasındaki ilişkide belirsizliğin etkisini, bu etkinin görev türüne göre nasıl değiştiğini farklı üst bilişsel değerlendirmeler (öğrenme kararı [ÖK], bilme hissi [BH]) ve karar değerlendirmeleri (karar, yeniden karar, karar güveni) sırasındaki olay-ilişkili beyin potansiyelleri (OİP), kaynak belirleme ve güç spektrumu yöntemleriyle inceleyecek olmasıdır.
Proje ekibi: Metehan Irak, Can Soylu, Berna Güler, Mert Tütenkan, Soner Yücetepe, Busenur Akbaş
-Konu: Endişenin Üst-Bellek Kararlarına Etkisi: OİP Çalışması
Kaygının bilişsel bileşeni olan endişe üst bellek ve üst bilişsel yargılar üzerinde önemli bir etkiye sahiptir. Endişe, psikolojik bir kavramdır ve gelecek hakkında düşünmenin bir biçimidir. Hoş olmayan ve rahatsız edici düşüncelerden oluşan endişe durumu sırasında insanlar, dikkatlerini başka şeylere yöneltmeye çalışarak durumun bilinçli olarak kontrol edilemeyeceğini hissederler. Bu çalışmada, epizodik bellek görevi altında endişenin öğrenme kararı ve bilme hissi yargılarının zamansal dinamikleri üzerindeki etkisini araştırmaktayız. Katılımcılar, Penn State Endişe Ölçeği’ne (Penn State Worry Questionnaire) göre düşük ve yüksek endişe olmak üzere iki gruba ayrılacaktır.
Proje ekibi: Berkhan Karslı, Mustafa Yıldız, Can Soylu, Berna Güler, Metehan Irak
-Konu: Mesial Temporal Lob Epilepsi (MTLE) Hastalarında Üstbiliş: Anterior temporal lobektomi (ATL) Öncesi ve Sonrası
Nörodejeneratif bir hastalık olan epilepsi hastalığı, beyinde bir grup nöronun ani, anormal ve fazla elektriksel deşarjlarına bağlı olarak ortaya çıkan nöbetlerle karakterize bir klinik tablodur. Literatür MTLE hastalarının birçok bilişsel işlevinin olumsuz etkilendiğini göstermektedir ve bunlardan birisi de epizodik bellektir. Literatürde, bu bellek bozukluğunun üstbilişsel yargılarda bozulma ile ilişkili olup olmadığına dair tutarsız sonuçlar vardır. Ancak üstbilişsel becerileri açıklayan erişilebilirlik çerçevesi (accessibility framework) hipotezi hatırlama deneyimlerimizin (recollective experiences) üstbilişsel süreçlerde önemli rol oynadığını göstermektedir. Bu araştırmada katılımcılar üç gruptan oluşmaktadır; ATL geçirecek olan MTLE hastaları, ilaçla tedavi gören MTLE hastaları ve sağlıklı bireyler. Katılımcılara, epilepsi cerrahi hastalarına uygulanan nöropsikolojik test bataryasına ek olarak, üstbilişsel performanslarının ölçülmesi için sözel ve görsel epizodik bellek görevleri ile ilişkilendirici öğrenme görevi uygulanacaktır.
Proje ekibi: Metehan Irak, Bekir Tuğcu, Cahit Keskinkılıç, Busenur Akbaş
-Konu: Obsesif-Kompulsif bozuklukta kodlama, hatırlama ve üstbiliş süreçleri arasındaki ilişkilerin bilişsel davranışçı terapi etkinliğine göre değişimi (TÜBİTAK ARDEB 1001 destek programı ile desteklenmektedir)
Obsesif kompulsif bozukluğun (OKB) bilişsel yönünü açıklamaya çalışan modeller son yıllarda üstbilişsel kararlardaki tutarsızlığa ve güven eksikliğine dikkat çekmektedir. OKB ile ilişkilendirilen beyin alanlarının üstbilişsel süreçlerle ilişkili beyin alanlarıyla olan örtüşmesi dikkat çekmektedir. Üstbilişsel kararların öğrenme stratejilerinden ve öğrenilen bilginin türünden etkilendiği bilinmekle birlikte, bu unsurun OKB’de ihmal edildiği görülmektedir. Birinci amaç: OKB tanısı almış bireylerde olaysal bellek (OB) görevleri sırasındaki başarılı ve başarısız hatırlamanın kodlama ve üst-bilişsel süreçlerle ilişkisinin incelenmesi ve bunları sağlıklı kişilerle karşılaştırmaktır. İkinci amaç: OKB tanısı almış bireylerde sözü edilen bu ilişkilerin Bilişsel Davranışçı Terapiye (BDT) göre nasıl değiştiğini incelemektir. Üçüncü amaç: BDT etkisinin OKB belirtileri ve bilişsel süreçler üzerindeki etkisini tedaviden sonraki altı aylık dönemde izlemek ve incelemektir.
Güncel Proje ekibi: Tamer Numan Duman, Erol Göka, Hasan Kaya (Ankara Şehir Hastanesi), Metehan Irak, Can Soylu, İlknur Yaren Pala, İrem Yılmaz, Serra Akyurt, Esra Tafralı, Gaye Özdemir (BAU)
Geçmiş Proje Ekibi: Merve Özarslan(Ankara Şehir Hastanesi), Berna Güler, Elif Güldemir (BAU)
-Konu: Tanıklık belleği ve üst biliş
Tanık olunan ya da deneyimlenen bir olaya ilişkin bilgileri içeren tanıklık belleğinin güvenilir olup olmadığı sorusu güncelliğini korumaktadır. Tanıklık belleğinin doğruluğuna ilişkin yapılan çalışmalar tanığın, şüphelinin ve sorgulama süreçlerinin (soru soranın özellikleri, soru sorma şekli, geri bildirimin türü) önemine vurgu yapmaktadır. Ancak bu özelliklerin anlaşılmasında hatırlanan bilginin doğruluğuna ilişkin üst bilişsel yargıların anahtar bir rol oynadığı düşünülmektedir. Bu doğrultuda mevcut araştırmanın amacı tanıklık belleğinde verilen doğru ve yanlış geri bildirimin hatırlanan bilginin doğruluğu ve buna ilişkin üst bilişsel değerlendirmeler üzerindeki etkisini araştırmaktır.
Proje ekibi: Aleyna Elmaslı, Berfin Sıla Yalçın, Ceyda Yalçın, Elif Dilsiz, Gökçe Sakarya, Halid Oğuz Serçe, Metehan Irak
-Konu: Zihinselleştirme, Obsesif-Kompülsif Belirtiler ve Tanıklık Belleği
Tanıklık belleği literatüründe çeşitli bilişsel süreçlerin (biliş ihtiyacı, zihinselleştirme vb.) yanlış hatırlamaya yol açabileceği gösterilmiştir. Ele alınan bu bilişsel süreçlerden biri olan zihinselleştirmenin obsesif-kompülsif belirtilere sahip bireylerde tanıklık belleği doğruluğunu etkileyip etkilemediği literatürde henüz araştırılmamıştır. Obsesif-kompülsif belirtilere sahip bireyler kirlenme ve tiksinti uyandıracak uyaranlar ile karşılaştıklarında bu durumu zihinselleştirerek kontamine olmaktadırlar. Bu doğrultuda bu projenin amacı tiksinme duygusunu tetikleyecek videolar izletilen katılımcıların tanıklık belleğine yönelik süreçlerini incelemektir. Obsesif-kompülsif belirtiler gösteren katılımcılar kirlenme ve tiksinme duygularını daha yoğun bir zihinselleştirme süreci ile deneyimleyecekleri için bu katılımcıların daha fazla tanıklık belleği hatası yapacakları düşünülmektedir.
Proje Ekibi: Metehan Irak, İlknur Yaren Pala, İrem Yılmaz, Serra Akyurt, Esra Tafralı, Gaye Özdemir
EN
