Mevcut Yapılar - NAMAZGÂHLI ÇEŞME

Edirne Yeni Saray (Saray-ı Cedîd-i Âmire)’nin ayakta kalabilen az sayıdaki yapılarından birisi olan Namazgâhlı Çeşme tescilli olup, günümüzde T. Ü. Teknik Bilimler Meslek Yüksekokulu olarak kullanılan ve saray alanında, Alay Köşkü karşısında yer alan Süvari Kışlası’nın yakınında bulunmaktadır. Günümüze kadar hiçbir koruma ve onarım çalışması yapılmayan ve mülkiyeti Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne ait olan Namazgâhlı Çeşme’nin hiç olmazsa şimdiki durumunu belgelemek amacıyla gerçekleştirdiğimiz rölöve çalışması ile, yapının halihazır durumu kayıt altına alınmıştır.

 

Edirne Yeni Saray (Saray-ı Cedîd-i Âmire) ile ilgili yayınlarda yer verilmeyen, ancak saray alanı içerisinde kalan Namazgâhlı Çeşme’nin inşa kitabesi bulunmamaktadır. Yapı hakkında ayrıntılı bilgi veren herhangi bir çalışma da yoktur. Bazı yerel çalışmalarda, Sarayın Sırık Meydanı adıyla bilinen kesiminde yer aldığı ifade edilen ve XVI. yüzyılın ikinci yarısında inşa edildiği tahmin edilen¹ Namazgâhlı Çeşme, kare planı olup; namazgahın kaidesi konumundaki kısım çeşme, çeşmenin üst kotunda, kuzeye doğru devam eden kısım ise namazgah olarak düzenlenmiştir. Kare planlı kaidenin üç cephesi (doğu, batı ve kuzey cepheleri) çeşme, güney cephesi ise mihrap şeklindedir. 

 

Düzgün kesme taşlarla inşa edilen Namazgâhlı Çeşme’nin her üç cephesi (çeşme olarak düzenlenenleri), aynı düzende olup, sivri kemerli birer niş şeklindedir. Kilit taşlarında birer gülbezek bulunan ve iki renkli taşla oluşturulan bu kemerlerin üzerinde ise, içleri boş bırakılmış yatay dikdörtgen formlu birer mermer pano bulunmaktadır. Çeşmenin cepheleri üstten bir sıra mukarnas ve palmet dizisiyle sonlanmaktadır. Çeşmenin güney cephesi ortasında bulunan çokgen planlı mihrap nişi, sivri kemerli bir kavsaraya sahiptir.

 

Muslukları sökülmüş veya çalınmış, kaidesi betonarme olarak yapılmış, örtüsü yıkılmış, etrafı ağaçlarla kapatılmış ve oldukça bakımsız olan Namazgâhlı Çeşme’nin namazgahı, çeşmeye kuzeyden bitişik olup, yüksek bir platform üzerinde yer almaktadır. Etrafı düzgün kesme taşlarla belirginleştirilen ve kareye yakın dikdörtgen planlı olan namazgah, nerdeyse tamamen ağaçlarla kapatılmıştır. Namazgâhlı Çeşme’nin yakınında askeri kullanıma dönük tesislerin yapıldığı ve zamanla bunların da harap olduğu görülmektedir. 

 

¹ Çeşme hakkında bilgi veren bazı yerel yayınlarda Namazgahın, I. Ahmed zamanında, 1678 yılında inşa 

edildiği, halkın susuzluk çekmesi üzerine Namazgahın kıble (güney) yönüne II. Mehmed döneminde bir çeşme 

inşa edildiği, herhangi bir belgeye dayanmadan ileri sürülmektedir.

 

Edirne Sarayı (Saray-ı Cedîd-i Âmire) yapılarından Namazgahlı Çeşme